Tổng quan chung: Sen – loài hoa giàu lòng quân tử

Nhà thuốc Lưu Văn Hoàng – Chủ đề: Hoa sen – loài hoa lấp đầy trái tim người quân tử

Nguồn: Nguồn: Nguồn: Khoa Vật tư Y tế, Đại học Y Dược TP.HCM

Tổng quan về cây sen thuốc (Nelumbo nucifera)

hình ảnh hạt sen

Người ta mượn hình ảnh loài hoa này để thể hiện sự thuần khiết, vững vàng trong một môi trường đầy rẫy sự khác biệt. “Gần bùn nhưng không hôi mùi bùn”. Rễ của chúng mọc lên từ bùn và nổi lên trên mặt nước, tỏa ra mùi thơm dưới ánh sáng mặt trời và cho phép nước chảy bên dưới. Hình ảnh hoa sen đã trở thành lý tưởng cao cả của người quân tử. Nhưng có lẽ cũng nên nói thêm rằng dựa trên hình ảnh văn học; nói theo nông nghiệp thì đất chính là nơi cung cấp những chất dinh dưỡng cần thiết cho hoa sen.

Hoa sen bao gồm hai loài: Nelumbo nucifera (sen Ấn Độ, sen thiêng) và N. utea (sen Mỹ, sen vàng, hạt dẻ nước, volée) thuộc họ Nelumbonaceae. Vào thời cổ đại, loài thực vật thủy sinh này mọc dọc theo bờ sông Nile cùng với một loài có liên quan chặt chẽ khác là hoa súng xanh. Hoa súng khi đó được gọi là Hoa sen xanh thiêng liêng của sông Nile (Hoa sen xanh). Hình ảnh hoa, quả và đài hoa của hai loại cây là hoa sen và hoa súng từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng cho các công trình kiến trúc linh thiêng. Ban đầu, hoa sen được phân loại là một thành viên của họ Nymphaeaceae, nhưng phân tích sau đó đã xếp chi này vào họ Nymphaeaceae.

cấu trúc hoa sen

hình ảnh củ sen

Thân rễ sen hay còn được người Việt gọi là củ sen, mọc trong bùn ao, sông, hồ, lá nổi trên mặt nước. Khi lá sen non vừa nhú lên khỏi mặt nước và còn cuộn tròn, người hái sen sẽ di chuyển tay dọc theo thân lá sen đến củ sen, kéo nhẹ nhàng, bẻ ra và hái. Phần tốt nhất về gạo. Trên thân già có nhiều gai nhỏ. Hoa thường mọc trên thân to, nhô cao. Thông thường, hoa sen có thể cao tới 1,5 m và có thể tạo ra thân rễ bò ngang dài tới 3 m. Lá to, đường kính lên tới 60 cm, trong khi hoa lớn nhất có đường kính lên tới 20 cm.

Xem thêm: Tư tưởng anti Vaccine mang lại thảm họa cho loài người

Chữ “Sen” trong tiếng Việt có thể bắt nguồn từ chữ “Liên” Hán-Việt. Tên tiếng Anh phổ biến “lotus” có thể bắt nguồn từ tiếng Latin “lotus”, thì quá khứ của danh từ “lavō” có nghĩa là “tắm” hoặc “ẩm”, ám chỉ thói quen sống dưới nước của hoa sen. Người ta dùng thuật ngữ “hiệu ứng hoa sen” để chỉ hiện tượng lá của một số loài nhất định như hoa sen không thấm nước, tương tự như thành ngữ Việt Nam “nước chảy ra khỏi lá”. Người ta dựa vào đặc tính giữ ẩm của lá sen để bọc thực phẩm.

Điều thú vị là hầu như tất cả các bộ phận của hoa sen đều được sử dụng trong nấu ăn hoặc làm thuốc. bao gồm:

– Củ sen: Vừa là thực phẩm bổ dưỡng, vừa là dược liệu quý vì có tính giòn, mát nên thường được dùng trong các món gỏi, gỏi hoặc các món kim chi.

– Củ sen: Củ sen là phần non nhất của thân lá sen, nằm gần gốc hoa hồng, chứa tinh bột, asparagine, arginine, trigonelline và tyrosine glucose; lượng tanin. Củ sen được dùng như một loại rau trong bữa ăn, nấu canh hoặc trộn vào món salad. Dùng tươi hoặc cắt thành từng lát mỏng rồi phơi khô để sử dụng sau. Nó có vị ngọt và hăng, có tính trung tính, đi vào tâm. Cầm máu, sản xuất chất lỏng, an thần

– Thân sen: có lá phát triển tốt, không ăn được nhưng có thể dùng làm thuốc trị tiêu chảy, kiết lỵ. Thân sen là bộ phận của hoa sen có thể được thu hoạch và dệt thành tơ sen. Nghề dệt lụa hoa sen có nguồn gốc từ hồ Inle ở bang Shan và được phát minh vào những năm 1900 bởi một người phụ nữ Intha tên Sa Oo sống ở làng Kyaingkhan. Bà dệt một chiếc áo choàng bằng lụa hình hoa sen cho trụ trì, được gọi là kya thingan (ကြာသင်္ကန်း). Một ngôi chùa địa phương và chiếc áo choàng tương tự như tượng Phật Gautama, một đệ tử của chùa Phaung Daw U là một truyền thống lâu đời ở Myanmar trong lễ hội Dasundam, nhiều ngôi chùa lớn tổ chức các cuộc thi dệt áo choàng. Ở Việt Nam, nghệ nhân Phan Thị Thuận là người đầu tiên nghiên cứu và làm ra thành công lụa sen. Để quay được 25 kg sợi len, cô cần 100 tấn vỏ sen. Cách trung tâm Hà Nội khoảng 40 km, xã Phùng Xá, huyện Đụ có nghề nuôi tằm và dệt lụa truyền thống. Hiện nay, các nghệ nhân đã nghiên cứu và dệt thành công tơ sen.

Xem thêm: NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU GÂY RỐI LOẠN CƯƠNG DƯƠNG

– Lá sen (Folium Nelumbinis): Chứa alkaloid có tác dụng giảm đau, an thần, chống co giật, giải nhiệt, hạ nhiệt, cầm máu, chữa băng huyết, xuất huyết, mất ngủ… Lá sen có thể uống như trà.

– Nhị hoa Nelumbinis: Là nhị hoa sen đã bỏ nhị (hạt gạo). Đất sen chứa nhiều tannin. Nó có vị chát và tính chất ấm áp. Tác dụng của sáp tinh luyện là bổ thận, thông tim, thông máu.

– Hạt gạo: hạt màu trắng trên nhị hoa sen; là hạt bao phấn và có mùi thơm. Người ta thường chọn bông sen sắp nở và tách hạt gạo để pha trà. Món chè thơm ngon hương sen này hòa với sương thu được từ lá sen vào buổi sáng là một thú vui nấu nướng tao nhã của người xưa.

– Sen gương (receblaculum Nelumbinis): gốc hoa hình nón ngược, quả quả: đắng, se, thơm, tính ấm. Hạt sen xé thành từng miếng nhỏ, phơi nắng cho giòn rồi nghiền thành bột rồi ăn. Tắm càng lâu thì hiệu quả điều trị càng cao.

– Hạt sen (Semen Nelumbinis): Phần màu trắng bên trong lớp vỏ cứng của quả (Semen Nelumbinis) chứa tinh bột, đường, chất béo, protein, canxi, phốt pho và sắt. Các dạng dùng trong thực phẩm bao gồm hạt sen khô, bột hạt sen và trà hạt sen. Đông y cho rằng, hạt sen có tác dụng bổ tâm, an thần, chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh, tỳ vị hư, tiêu chảy mãn tính. Canh ngọt nhãn và hạt sen từng là đặc sản hoàng gia của Xianjie, sử dụng nhãn Xing’an.

– Plumula Nelumbinis: vị đắng, tính lạnh, không độc. Công dụng: An thần an thần, trị sốt hậu sản, mất ngủ, khát nước. Tim sen thực chất là nụ sen, có chứa các alkaloid cấu trúc isoquinoline và flavonoid. Khoảng 1.300 năm trước, hạt sen đã nảy mầm thành công ở tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc, lập kỷ lục.

Xem thêm: Ung thư tuyến giáp thể nang

-Lotus: Không thể không nhắc đến phần tuyệt vời này. Hoa sen là loài có hoa đẹp nên rất được mọi người ưa chuộng. Hoa vừa đẹp vừa thơm, nhâm nhi tách trà hương sen là một thú vui vô cùng tao nhã. Ngày nay, với sự tiến bộ của công nghệ nhân giống, hoa sen có nhiều màu sắc khác nhau nhưng chủ yếu là sen trắng và sen hồng.

Khi phân tích các thành phần dễ bay hơi của hoa sen bằng sắc ký khí sử dụng ba phương pháp chiết khác nhau: hòa tan bằng dung môi hữu cơ, chưng cất hơi nước và chiết vi pha rắn; các thành phần hóa học thu được rất giống nhau nhưng hàm lượng tương đối của mỗi hợp chất là khác nhau. Ngay cả khi phân tích riêng cánh hoa, nhị hoa và nhụy hoa cũng có những khác biệt nhất định. Cũng có những khác biệt nhỏ giữa sen trồng và sen tự nhiên. Nhìn chung, hương sen đến từ các nhóm hợp chất sau: aliphatic (alkan, anken, aldehyd, rượu, axit, este), dẫn xuất phthalate, sesquiterpen, monoterpen.

tham khảo:

Trương Thành Nguyên, Quách Minh (2020). Để so sánh ảnh hưởng của ba kỹ thuật chiết xuất khác nhau đến đặc tính tinh dầu của hoa sen trồng và hoa sen dại (Nelumbo nucifera). Cuộc sống (Basel, Thụy Sĩ), 10(9), 209.

Bạch Vân Trúc (2016). Phân tích vi chiết pha rắn headspace của các chất dễ bay hơi trong các cơ quan hoa sen. Tạp chí nghiên cứu hoa. 24. 248-254.

Chu Tố Lai (2016). Áo sen ở hồ Inle, làng Kyaing Khan, bang Shan (Miền Nam): Một góc nhìn nhân học. Tạp chí Nghiên cứu Đại học Dagon. 7. 91-102.

Shen-Miller, J., Mudgett, MB, Schopf, JW, Clarke, S., & Berger, R. (1995). Hạt giống có tuổi thọ cao và sức phát triển mạnh mẽ phi thường: loài hoa sen linh thiêng cổ xưa đến từ Trung Quốc. Tạp chí Thực vật học Hoa Kỳ, 82(11), 1367–1380.