Lạm dụng thuốc giảm cân và những hậu quả khó lường

Thừa cân, béo phì đang ngày càng gia tăng. Những người thừa cân, béo phì có nguy cơ bị bệnh tật cao hơn, đặc biệt các bệnh như tim mạch, tiểu đường type 2,…Những loại thuốc giảm cân nào được chấp thuận? Bài viết dưới đây Dược sĩ Lưu Văn Hoàng sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin cần thiết

Thừa cân, béo phì là gì?

Thừa cân và béo phì đề cập đến trọng lượng cơ thể dư thừa. Những người thừa cân hoặc béo phì có tỷ lệ tử vong và bệnh tật cao hơn những người có cân nặng khỏe mạnh, đặc biệt là mắc bệnh tim mạch, tiểu đường loại 2, một số bệnh về cơ xương và một số bệnh ung thư.

Bạn đang xem: Lạm dụng thuốc giảm cân và những hậu quả khó lường

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến thừa cân và béo phì là chế độ ăn uống kém và hoạt động thể chất không đầy đủ. Tăng năng lượng hấp thụ từ chế độ ăn mà không tăng tiêu hao năng lượng thông qua hoạt động thể chất sẽ dẫn đến việc tích trữ năng lượng dưới dạng mỡ và tăng cân.

Để xác định thừa cân, béo phì, các bác sĩ sẽ dựa vào chỉ số khối BMI. BMI được tính theo công thức: Cân nặng (kg)/ chiều cao (m) x chiều cao (m).

Phân loại:

• BMI < 18,5: Gầy.
• 18,5 < BMI < 22,9: Bình thường.
• BMI > 23: Thừa cân.
• 23< BMI < 24,9: Tiền béo phì.
• 25 < BMI < 29,9: Béo phì độ I.
• BMI > 30: Béo phì độ II.

Giảm cân là gì?

Thay đổi chế độ sinh hoạt giúp giảm cân

Giảm cân là sự giảm trọng lượng cơ thể bằng cách tuân theo chế độ ăn kiêng và tập thể dục hoặc do các tình huống không tự nguyện như bệnh tật. Trọng lượng cơ thể được xác định bởi lượng năng lượng được tiêu thụ dưới dạng thức ăn và lượng năng lượng tiêu hao trong các hoạt động hàng ngày.

Giảm cân là giảm trọng lượng tổng thể của cơ thể, bao gồm trọng lượng từ mỡ, nước giữ lại và cơ bắp. Tuy nhiên, giảm mỡ là sự giảm lượng mỡ cụ thể ra khỏi cơ thể (cả mỡ dưới da và mỡ nội tạng.

Việc thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày rất quan trọng trong quá trình giảm cân của mỗi người. Lượng calo mà một người tiêu thụ hàng ngày để duy trì, giảm hoặc tăng cân khác nhau và phụ thuộc vào tốc độ trao đổi chất, chiều cao, cân nặng, độ tuổi, giới tính và mức độ hoạt động của từng cá nhân.

Thuốc giảm cân là gì?

Béo phì có nguy hiểm không?

Thuốc giảm cân được sử dụng nhằm mục đích kiểm soát cân nặng ở những người gặp vấn đề sức khỏe liên quan đến thừa cân hoặc béo phì.

Thuốc giảm cân không được chỉ định ở tất cả những bệnh nhân có chỉ số BMI cao. Việc thay đổi lối sống là biện pháp hàng đầu để quản lý cân nặng. Tuy nhiên, với những người có chỉ số BMI từ 30 trở lên hoặc BMI từ 27 trở lên có kèm theo các bệnh lý bao gồm tiểu đường, huyết áp sẽ được cân nhắc chỉ định thuốc giảm cân.

Cần lưu ý rằng, các thuốc giảm cân không thể thay thế hoạt động thể chất và thói quen sinh hoạt lành mạnh. Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng, việc kết hợp thuốc giảm cân an toàn với lối sống lành mạnh giúp quản lý cân nặng tốt hơn.

Lợi ích của việc sử dụng thuốc giảm cân cho người khó giảm: Giảm cân từ 5% đến 10% trọng lượng cơ thể ban đầu có thể giúp cải thiện sức khỏe thông qua việc giảm lượng đường trong máu, huyết áp và mức chất béo trung tính. Giảm cân cũng có thể cải thiện một số vấn đề sức khỏe khác liên quan đến thừa cân và béo phì, chẳng hạn như đau khớp và hội chứng ngưng thở khi ngủ.

Danh sách thuốc giảm cân an toàn

Các thuốc giảm cân thông thường hoạt động thông qua một hoặc nhiều cơ chế, bao gồm:

• Làm giảm cảm giác thèm ăn.
• Giảm hấp thu chất béo.
• Tăng cường đốt cháy chất béo.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt một số loại thuốc dành cho người thực cân và béo phì. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự theo dõi của bác sĩ.

• Orlistat.
• Phentermine/Topiramate (biệt dược Qsymia).
• Naltrexone/Bupropion (biệt dược Contrave).
• Chất chủ vận GLP-1, bao gồm Liraglutide (biệt dược Saxenda) và Semaglutide (biệt dược Wegovy).
• Setmelanotide (biệt dược Imcivree).
• Thuốc làm giảm cảm giác thèm ăn bao gồm Phentermine (biệt dược Adipex-P).

Thuốc làm giảm hấp thu chất béo Orlistat

Thuốc giảm cân Orlistad

Biệt dược gốc: Alli, Xenical.

Orlistat là một chất có tác dụng ức chế mạnh, kéo dài và đặc hiệu đối với các men lipase ở đường tiêu hóa. Lipase khi bị bất hoạt sẽ mất khả năng thủy phân chất béo, lúc này triglycerid không được hấp thu gây giảm calo, điều này đem lại hiệu quả trong việc kiểm soát cân nặng.

Liều lượng là một viên 120 mg ba lần một ngày với mỗi bữa ăn chính có chứa chất béo (trong hoặc tối đa 1 giờ sau bữa ăn).

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải bao gồm: Đau bụng, tiêu chảy, đầy hơi,…

Hiệu quả: Theo một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2011, 80 người mắc bệnh béo phì giảm trung bình được 4,65kg trong vòng 6 tháng. Những bệnh nhân này cũng giảm đáng kể chỉ số khối cơ thể (BMI), mỡ bụng, cholesterol toàn phần và LDL.

Lưu ý:

• Orlistat có thể được sử dụng lâu dài.
• Thực hiện chế độ ăn ít chất béo trước khi sử dụng Orlistat để giảm thiểu nguy cơ xuất hiện tác dụng không mong muốn.
• Trường hợp đang sử dụng các loại vitamin tổng hợp, nên uống ít nhất 2 giờ trước hoặc sau khi dùng Orlistat vì Orlistat có thể gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thu của một số vitamin.
• Chống chỉ định sử dụng cho bệnh nhân ứ mật, suy thận, phụ nữ có thai.

Một số biệt dược có chứa Orlistat trên thị trường:

• Thuốc Odistad 120 do Công ty TNHH Liên doanh Stella Pharm sản xuất có giá 460.000 đồng/hộp 42 viên. Ngoài ra, Odistad 60 với hàm lượng 60mg cũng đang được bán trên thị trường.

Đặt hàng

• Thuốc Semiflit 120 do Công ty cổ phần Pymepharco sản xuất có giá 450.000 đồng/hộp 42 viên.
• Thuốc giảm cân chính hãng Orlistat STADA 120mg do Công ty TNHH LD Stada – Việt Nam sản xuất có giá 450.000 đồng/hộp 42 viên.
• Thuốc Famela Orlistat được sản xuất bởi Công ty US Pharma USA, được đăng ký bởi Công ty US Pharma USA có giá 360.000 đồng/hộp 30 viên.

Đặt hàng

Phentermine/Topiramate

Thuốc giảm cân Qsymia

Biệt dược: Qsymia.

Phentermine/Topiramate là thuốc giảm cân thuộc nhóm amin giao cảm.

Cơ chế hoạt động: Phentermine/Topiramate gồm Phentermine và Topiramate, Phentermine là một chất có tác dụng kích thích hệ thống thần kinh trung ương, khi sử dụng sẽ ức chế sự thèm ăn. Topiramate là thuốc chống co giật có tác dụng làm giảm cảm giác thèm ăn đồng thời tăng cảm giác no.

Liều dùng bắt đầu từ 3,75 mg/23 mg và tăng lên liều tối đa là 15 mg/92 mg.

Hiệu quả: Việc sử dụng Phentermine/Topiramate có thể giúp giảm khoảng 8,8kg cân nặng sau 1 năm.

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải bao gồm: Khô miệng, táo bón,…

Lưu ý:

• Phentermine/Topiramate chỉ được chỉ định sử dụng trong thời gian ngắn.
• Không sử dụng cho bệnh nhân tăng nhãn áp, tiền sử bị bệnh tim mạch, đang sử dụng thuốc ức chế monoamine oxidase, phụ nữ có thai.
• Trường hợp bệnh nhân không giảm được ít nhất 3% trọng lượng sau 12 tuần sử dụng, FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) khuyến cáo bệnh nhân nên ngừng thuốc hoặc tăng liều trong 12 tuần tiếp, nếu bệnh nhân không đáp ứng, nên ngừng thuốc từ từ.

Thuốc ức chế sự thèm ăn Phentermine

Thuốc ức chế sự thèm ăn Phentermine

Biệt dược: Adipex-P.

Cơ chế hoạt động: Ức chế sự thèm ăn thông qua việc thay đổi dẫn truyền thần kinh trong não.

Hiệu quả: Một nghiên cứu khi thực hiện trên 3.411 người đã cho thấy rằng, những người sử dụng Phentermine giảm khoảng 3,75kg trong suốt thời gian nghiên cứu.

Tác dụng phụ:

• Tăng huyết áp.
• Rối loạn nhịp tim.
• Bồn chồn.
• Khó thở.
• Đau ngực.

Lưu ý:

• Không uống thuốc vào buổi tối vì có thể gây mất ngủ.
• Cần hiệu chỉnh liều insulin nếu dùng đồng thời.
• Phentermine là một amphetamine do đó có thể gây nghiện khi sử dụng không đúng liều lượng khuyến cáo.

Naltrexone/Bupropion

Thuốc giảm cân Contrave

Biệt dược: Contrave.

Cơ chế: Chưa thực sự rõ cơ chế chính xác nhưng một số nghiên cứu cho thấy rằng, Naltrexone/Bupropion có tác dụng thúc đẩy quá trình trao đổi chất và tăng cảm giác no. Naltrexone được phê duyệt để điều trị chứng nghiện rượu và opioid. Bupropion được chấp thuận để điều trị trầm cảm, rối loạn cảm xúc, nghiện thuốc lá.

Liều dùng: Bắt đầu với liều hàng ngày là một viên 8/90 mg và tăng dần lên bốn viên mỗi ngày.

Hiệu quả: Trong 1 năm, những người tham gia nghiên cứu giảm trung bình được 5-9kg cân nặng.

Tác dụng phụ:

• Buồn nôn, táo bón, nhức đầu.
• Mất ngủ.
• Khô miệng.
• Tăng nguy cơ xuất hiện ý nghĩ tự tử.

Lưu ý:

• Naltrexone/Bupropion có thể được chỉ định để sử dụng lâu dài.
• Không sử dụng cho bệnh nhân có tiền sử co giật, bệnh thận giai đoạn cuối, phụ nữ có thai, người đang sử dụng thuốc ức chế MAO.
• Trong trường hợp bệnh nhân không giảm được 5% trọng lượng cơ thể sau 12 tuần sử dụng, có thể cân nhắc sử dụng biện pháp khác.

Chất chủ vận GLP-1

2 chất chủ vận được FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) phê duyệt để giảm cân bao gồm Liraglutide (biệt dược Saxenda) và Semaglutide (biệt dược Wegovy).

Liraglutide và Semaglutide đều được bào chế dưới dạng thuốc tiêm, tuy nhiên Semaglutide được chỉ định tiêm 1 lần/tuần trong khi Liraglutide được chỉ định tiêm 1 lần/ngày.

Semaglutide

Thuốc giảm cân Wegovy

Biệt dược: Wegovy chỉ định để kiểm soát cân nặng ở bệnh nhân thừa cân, béo phì. Ozempic và Rybelsus là 2 biệt dược được kê đơn cho bệnh nhân đái tháo đường type 2.

Cơ chế: Semaglutide hoạt động thông qua việc bắt chước của hormon trong ruột giúp kích thích sản xuất insulin từ đó làm giảm sự thèm ăn đồng thời tăng cảm giác no.

Semaglutide được dùng dưới dạng tiêm dưới da và được chấp thuận sử dụng cho người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên bị béo phì (BMI ≥ 30 đối với người lớn) hoặc một số người lớn có cân nặng vượt mức (BMI ≥ 27) (thừa cân) cũng có vấn đề về sức khỏe liên quan đến cân nặng. Liều phải được tăng dần trong vòng 16 đến 20 tuần để đạt được liều 2,4 mg.

Hiệu quả: Một nghiên cứu khi thực hiện trên 1.961 người trưởng thành cho thấy, việc sử dụng 2,4mg Semaglutide mỗi tuần kết hợp cùng chế độ ăn uống và luyện tập hợp lý giúp giảm 15% trọng lượng cơ thể sau 68 tuần.

Tác dụng phụ:

• Đau bụng, táo bón.
• Nôn.
• Nhức đầu.
• Mệt mỏi.

Lưu ý:

• Semaglutide có thể được chỉ định để sử dụng lâu dài. Do được tiêm dưới da nên Semaglutide có thể được chỉ định tiêm tại nhà.
• Việc ngừng thuốc có thể gây tăng cân trở lại.

Liraglutide

Xem thêm : Nước muối sinh lý – NaCl 0.9% – Hướng dẫn chọn mua

Thuốc giảm cân Saxenda

Biệt dược: Saxenda.

Cơ chế: Làm chậm quá trình rỗng ở dạ dày, tăng cảm giác no.

Hiệu quả: Một nghiên cứu nhỏ cho thấy việc sử dụng Liraglutide có thể làm giảm khoảng 7,8kg cân nặng trong 6 tháng.

Liều bắt đầu ở mức 0,6 mg tiêm dưới da hàng ngày và tăng dần theo mức tăng liều hàng tuần với 1,2 mg trong tuần thứ hai, 1,8 mg trong tuần 3, sau đó là 2,4 mg trong tuần 4 và cuối cùng là liều tối đa 3 mg mỗi ngày, thường đạt được bằng cách tuần 5.

Tác dụng phụ:

• Rối loạn nhịp tim.
• Thay đổi tâm trạng.
• Mất nước.
• Hạ đường huyết.

Lưu ý:

• Không sử dụng cho bệnh nhân có tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh ung thư tuyến giáp, phụ nữ có thai.
• Có thể gây tăng cân trở lại sau khi ngừng thuốc.

Setmelanotide

Thuốc giảm cân Setmelanotide

Biệt dược: Imcivree.

Setmelanotide thuộc nhóm chất chủ vận melanocortin 4 (MC4) hoạt động dựa trên cơ chế tăng cường kích hoạt thụ thể MC4 trong não từ đó thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giảm lượng calo hấp thu vào cơ thể.

Hiệu quả: Một nghiên cứu khi thực hiện ở 21 bệnh nhân dùng Setmelanotide cho thấy khoảng 62% số người tham gia giảm được ít nhất 10% trọng lượng sau 1 năm. Không có tác dụng phụ nghiêm trọng nào được báo cáo.

Tác dụng phụ:

• Đau tại chỗ tiêm.
• Tăng sắc tố.
• Buồn nôn.
• Nhức đầu.
• Tiêu chảy, đau bụng.

Lưu ý:

• Không sử dụng cho bệnh nhân suy thận, phụ nữ có thai, bà mẹ đang cho con bú.

Một số thuốc giảm cân từ thảo dược

Giảm cân từ thảo dược

Thuốc giảm cân Slim

Thuốc giảm cân an toàn hiệu quả Slim Body New HVQY là sản phẩm thuộc đề tài nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Học viện Quân Y.

Thành phần: Lá Sen, Giảo Cổ Lam, Sơn Tra, Bụp Giấm, Chè Vằng, Chitosan, L-Carnitine

Cách sử dụng: Mỗi lần uống 2 viên, ngày uống 2 lần trước bữa ăn sáng và trưa 30 phút.

Thuốc giảm cân LIC

Thuốc giảm cân LIC với thành phần là sự kết hợp của Belaunja extract (chiết xuất Cúc chân vịt) và Mangastin extract (chiết xuất từ vỏ quả Măng cụt) do Công ty St. Paul Brands sản xuất có giá dao động khoảng 650.000 – 680.000 đồng/hộp 60 viên.

Một số thuốc giảm cân từ thảo dược khác:

• Thuốc giảm cân OZ Slim của Mỹ do Tập đoàn K.T.N group LLC, USA sản xuất có giá dao động khoảng 1.450.000 – 1.550.000 đồng/hộp 1 lọ 40 viên.
• Thuốc giảm cân Tiến Hạnh nhận được nhiều ý kiến trái chiều về việc thổi phồng công dụng của sản phẩm. Do đó, quý bạn đọc nên tìm hiểu kỹ sản phẩm để mua được sản phẩm đảm bảo chất lượng.
• Thuốc giảm cân Slim Be đã bị phát hiện có chứa chất cấm.

Thuốc giảm cân Slim Be

Hiện nay, trên thị trường còn có thêm dạng thuốc xổ mỡ bụng có tác dụng thải mỡ, tan mỡ. Tuy nhiên, nên chọn lọc thông tin, tìm hiểu sản phẩm để tránh ‘tiền mất tật mang’. 

Một số câu hỏi thường gặp

Thuốc giảm cân nào có tác dụng mạnh nhất?

Theo các nghiên cứu lâm sàng, việc sử dụng semaglutide có thể giúp kiểm soát cân nặng một cách đáng kể.

Một nghiên cứu năm 2022 trên 175 cá nhân cho thấy giảm cân 5,9% sau ba tháng và 10,9% sau sáu tháng. Một nghiên cứu lớn hơn được công bố trên Tạp chí Y học New England cho thấy mức giảm trung bình thậm chí còn lớn hơn – 14,9%.

Tuy nhiên, nhược điểm của semaglutide bao gồm chi phí cao, tác dụng phụ và thời gian điều trị kéo dài.

Vào năm 2022, Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ đã đưa ra khuyến nghị về thuốc giảm cân ở những bệnh nhân béo phì không đáp ứng đầy đủ với các biện pháp can thiệp lối sống đơn thuần. Họ liệt kê bốn lựa chọn hàng đầu:

• Semaglutide (Wegovy).
• Liraglutide (Saxenda).
• Phentermine-topiramate phóng thích kéo dài (ER).
• Naltrexone-bupropion phóng thích kéo dài (ER).

Danh sách thuốc giảm cân bị cấm

Danh sách thuốc giảm cân bị cấm

Fenfluramine: là thuốc giảm cân được sử dụng phổ biến vào năm 1990, tuy nhiên do gây tác dụng phụ trên tim và phổi nên hiện nay Fenfluramine (biệt dược Fen-Phen) đã bị cấm.

Sibutramin (tên thương mại là Meridia, Reductil và Sibutrex) do tác dụng phụ làm tăng nguy cơ đột quỵ nên đã bị FDA (Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) cấm sử dụng vào năm 2010.

Clenbuterol: Đây là thuốc điều trị cho động vật, tuy nhiên một số vận động viên vẫn sử dụng trái phép Clenbuterol. Có nhiều bằng chứng cho thấy Clenbuterol có thể gây hại cho tim.

Hydroxycut: Gây tổn thương gan và thận do đó đã bị cấm vào năm 2009.

Dược liệu Ma Hoàng: Nguy cơ gây đột quỵ.

Thuốc giảm cân sử dụng trong bao lâu?

Một số loại thuốc quản lý cân nặng được FDA chấp thuận để sử dụng trong thời gian ngắn và những loại khác để sử dụng lâu dài. Ví dụ: một số được FDA chấp thuận trong tối đa 12 tuần. Những loại được FDA chấp thuận để sử dụng lâu dài bao gồm Orlistat (Xenical, Alli), Phentermine/Topiramate (Qsymia), Naltrexone/Bupropion (Contrave), Liraglutide (Saxenda) và Semaglutide (Wegovy, Ozempic).

Thực hư thuốc giảm cân nhanh trong 1 tuần?

Các thuốc giảm cân đều cần thời gian để cơ thể đáp ứng và phát huy tác dụng. Do đó, các sản phẩm quảng cáo có tác dụng giảm cân nhanh là không đúng sự thật, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người sử dụng.

Tác hại của thuốc giảm cân là gì?

Việc kiểm soát cân nặng hợp lý giúp ngăn ngừa được nhiều nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, thuốc giảm cân nếu không sử dụng đúng cách có thể gây ra những tác động tiêu cực đến cơ thể như suy gan, suy thận, rối loạn nhịp tim,…

Tài liệu tham khảo

1. Rachael Ajmera và cộng sự (Thời gian cập nhật 11 tháng 8 năm 2023). Are Weight Loss Medications Effective? A Dietitian Explains. Thời gian truy cập ngày 26 tháng 10 năm 2023 từ  https://www.healthline.com/nutrition/weight-loss-medication#bottom-line
2. Wissam Ghusn và cộng sự (Thời gian phát hành tháng 9 năm 2022). Weight Loss Outcomes Associated With Semaglutide Treatment for Patients With Overweight or Obesity. Thời gian truy cập từ 26 tháng 10 năm 2023 từ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9486455/ 
3. John P.H. Wilding và cộng sự (Thời gian phát hành năm 2021). Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. Thời gian truy cập ngày 26 tháng 10 năm 2023 từ https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2032183 

Nguồn: ÔNG CHÚ SÌN SÚ
Chuyên mục: Y tế, sức khỏe

Nguồn: https://ongchusinsu.com
Danh mục: Y tế, Sức khỏe